Ta część ekspozycji stałej, mieszcząca się  w dawnej stajni i wozowni, pokazuje  całe spektrum zainteresowań kolekcjonera i patrona muzeum. Jego zbiory miały charakter eklektyczny, bardzo charakterystyczny dla polskiego zbieractwa drugiej połowy XIX w. Dlatego, obok dzieła sztuki, przedmiotów wysokiej klasy artystycznej, historycznej i muzealnej, pamiątek po sławnych Polakach, są również przedmioty codziennego użytku, które należały do zwykłych ludzi. Patyna czasu nadała im walor zabytku, natomiast świadomość kolekcjonerska J. Dunin - Borkowskiego często uratowała je po prostu od zniszczenia.

Zegary

Ekspozycję otwiera zbiór kilkudziesięciu zegarów. Najstarsze z nich pochodzą z XVIII w. Podziw wzbudza zegar gabinetowy z warsztatu Oberscoopfera w Wiedniu, odmierzający nie tylko godziny i minuty, ale pokazujący również dni miesiąca i fazy księżyca, bijący godziny, półgodziny i kwadranse. Mniej skomplikowany mechanizm ma gdański kaflak, inaczej nazywany żabą, czyli zegar stołowy z horyzontalną tarczą. Został wykonany przez gdańskiego zegarmistrza Johanna Heinricha Wiegensdorffa (połowa XVIII w).

Pięknie prezentują się ścienne zegary, tzw. ramowe, popularne w Polsce w 1 poł. XIX w. Większość eksponowanych czasomierzy pochodzi z Niemiec, ponadto z Francji, Anglii i Szwajcarii. Nawet zegary z warsztatów polskich, działających w XIX i początkach XX w., mają mechanizmy z części niemieckich lub szwajcarskich. Przykładem jest budzik kutnowskiego zegarmistrza N. Koppela (pocz. XX w.), złożony z części niemieckiej firmy „Junghans”. Znajdujemy tutaj kilka tzw. zegarów szwarcwaldzkich, wyposażonych w bardzo proste mechanizmy (niektóre częściowo drewniane), w tanich obudowach, czasami bez nich.

Szlachetniejsze w formie, również ze względu na jakość użytych materiałów, są zegary stojące - kominkowe, stołowe i biurkowe - eksponowane w gablocie. Są to wyroby manufaktur  i warsztatów niemieckich, austriackich i  angielskich. Część nie ma niestety ustalonej proweniencji, m. in. bardzo ładny zegar o balonowym kształcie obudowy. W gablocie eksponowane są także zegarki kieszonkowe, które szczyt popularności osiągnęły w XIX w. Wśród nich okazała „Doxa” (Szwajcaria, pocz. XX.), natomiast piękną niellowaną kopertą z łabędziami zachwyca damski zegarek (Anglia, 2 poł. XIX w.). Zwracają uwagę dwa zegary słoneczne (pocz. XX w.), można tak powiedzieć kieszonkowe. Ciekawym obiektem jest podłogowy zegar  szafkowy typu „Long case” - Chater and Son, (Londyn, 1 poł. XIX w.).

Ordery i  odznaczenia oraz odznaki pułkowe

Z kolekcji falerystycznej, prezentowane są ordery i odznaczenia polskie, głównie z XIX i XX w. Wśród nich pierwsze odznaczenia honorowe - Gwiazda Orderu Orła Białego (po 1705 r.), komplet insygniów Orderu Św. Stanisława (po 1765 r.) oraz zestaw kilkunastu odmian Orderu Wojennego Virtuti Militari (XVIII - XX w.), w tym stanisławowski medal (1792 r.).

Kolejną część zbioru stanowią polskie ordery i odznaczenia z okresu międzywojennego, wśród nich rzadki - Krzyż Weteranów Powstania Styczniowego (z 1933 r.). Okres II wojny światowej i późniejszą działalność Rządu Polskiego w Londynie reprezentuje szereg odznaczeń wojskowych, przyznawanych żołnierzom Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej. Ten fragment ekspozycji zamyka prawie kompletny zbiór orderów i odznaczeń okresu Polski Ludowej.

W części kolejnej, prócz znaków zaszczytnych i honorowych, prezentowana jest grupa oznak i odznak  pamiątkowych oddziałów i formacji polskich z lat 1914 - 1939. Uzupełnia go zespół odznak upamiętniających różne wydarzenia z okresu walk o niepodległość i granice II Rzeczypospolitej w latach 1918 - 1921.

Pamiątki po sławnych Polakach

Prezentowane obiekty dotyczą okresu walk Polaków o niepodległość od koń. XVIII w. do pocz. XX w. Znajdujemy tu kilka rysunków oraz rzeźbę przedstawiających marszałka Józefa Piłsudskiego. Obok na grafikach inne postacie i wydarzenia: „Gen. Edmund Różycki” (k. XIX w.), rycina Michała Andriollego Śmierć Ludwika Narbutta, Paryż, II poł. XIX w., Pogrzeb pięciu poległych w  Warszawie, 27 II 1861 r. Zbiory rysunków i grafik wzbogacają inne ciekawe obiekty: medaliony, plakiety i  medale z wizerunkami znanych bohaterów i mniej znanych a również zasłużonych. 

W sentymentalny nastrój tej części ekspozycji wprowadzają pamiątki po wielu znanych osobach, często ze słowami w podpisie „według tradycji”.

Tak jest z fajką, łyżką i brzytwą, którymi miał się posługiwać ks. Józef Poniatowski, czy z końcówką laski, intarsjowaną macicą perłową, która była rzekomo częścią laski marsz. Piłsudskiego. Niektóre muzealia, np. elementy z mundurów, mają opisy wykonane jeszcze w XIX w. Informują one, że pochodzą z  mundurów generałów: Jana Skrzyneckiego, Antoniego Giełguda, Michała Hutten-Czapskiego.

Tego rodzaju eksponaty wprowadzają nas w sentymentalną i patriotyczna atmosferę dziewiętnastowiecznego polskiego kolekcjonerstwa. Podtrzymują go pamiątki po wybitnych pisarzach, wśród nich: kieliszek do wina Jana Kasprowicza, maselniczka i słonik “na szczęście” Kornela Makuszyńskiego. Obok nich, pierwsze wydania dzieł tych autorów oraz naszych wieszczów narodowych, najpłodniejszego polskiego pisarza Józefa Ignacego Kraszewskiego oraz Henryka Sienkiewicza, towarzyszą im wizerunki tych twórców, wykonane w różnych technikach.

Rzemiosło artystyczne

Przedmioty należące do tego działu zajmują najwięcej miejsca. Obok wielowątkowości zainteresowań kolekcjonera, ma ona zarazem pokazać wielką różnorodność tej dziedziny  aktywności wytwórczej i  artystycznej człowieka.

Wyroby ze srebra, pochodzą przeważnie z XIX i pocz. XX w. Większość z nich powstała wytwórniach warszawskich. Na wystawie prezentowanych jest kilka wyrobów znanej firmy Karola Malcza, m.in. piękna popielniczka  z książęcym herbem Sołtyk. Wyroby innych znanych złotników z tego okresu, to cukiernica skrzynkowa Karola Wehdella, solniczka Emila Radke. Prezentowane są też srebra z warsztatów w Kaliszu i Kielcach. Swoim klasycznym kształtem zwraca uwagę łyżka z warsztatu Józefa Hahna (Wilno, XVIII/XIX w.). Obok prezentowane są ciekawe platery. Wśród wielu eksponatów tego rodzaju wzrok przyciągają duże dekoracyjne tace z  warsztatów: Frageta, Norblina i Bronisława Hennenberga.

Eksponowane są również srebra i platery złotników zagranicznych, głównie rosyjskich  i  niemieckich. Pośród nich wyróżnia się moskiewski dzbanek mlecznik i  niellowany kieliszek na stopce nieznanej wytwórni rosyjskiej. Urocze wrażenie sprawia niemiecka paterka na owoce z plastyczną, sielankową sceną na dnie. Odrębną grupę pośród wyrobów złotniczych, niezależnie od wytwórni, stanowią kubki i pucharki kidduszowe. Te obrzędowe naczynia żydowskie, z warsztatów polskich i rosyjskich, są przeważnie łatwo rozpoznawalne ze względu na charakterystyczne zdobienia.

Wśród wyrobów, wykonanych z  porcelany, prezentowanych jest kilka obiektów najstarszej wytwórni europejskiej w Miśni. Obiektami charakterystycznymi dla jej produkcji  z XVIII w., są filiżanki z dekoracją w stylu chińskim. Obok prezentowany jest półmisek z wytwórni berlińskiej, zdobiony w  podobnym stylu. Najciekawszym i rozbudzającym wyobraźnię produktem miśnieńskim (pomimo że jest to w zasadzie destrukt), jest trzon lichtarza ze słynnego serwisu łabędziego, wykonanego dla hr. Brühla w latach 1738-1742. Prezentowane są również produkty innych manufaktur niemieckich (w tym liczna grupa wyrobów śląskich) , a  także francuskich, austriackich, czeskich, rosyjskich, włoskich.

Polską porcelanę reprezentuje zestaw pięknych talerzy, pochodzących z  pierwszej polskiej manufaktury porcelany, w Korcu, otworzonej pod koniec XVIII w. Obok nich talerze i sosjerki, powstałe w wytwórniach w Baranówce, Ćmielowie i Bielotynie (1 poł. XIX w.). Obok porcelany pokazane są liczne polskie i obce wyroby wykonane z fajansu. Na wystawie eksponowana jest grupa utensyliów kuchennych. Możemy podziwiać liczne prymusy spirytusowe i  benzynowe (Europa, pocz. XX w.). Obok nich pierwowzory czajników bezprzewodowych w postaci  tzw. bulier. Prezentowany jest  zbiór rosyjskich samowarów(2 poł. XIX w.)., które być może były inspiracją dla tych urządzeń. Większość z nich pochodzi z Tuły, która była centrum ich wytwarzania W gablocie z utensyliami kuchennymi można też zobaczyć, pochodzące z XIX i początków XX w., pierwowzory dzisiejszych robotów i mikserów.

Wyrobom rzemiosła artystycznego towarzyszą meble, wśród nich komplet mebli tzw. simmlerowskich (Warszawa?, 1 poł. XIX w.), karciak (Polska, 1 poł. XIX w., eklektyczny stół i zydle (Polska, 2 poł. XIX w.).

Moda i akcesoria kobiece

Tą część ekspozycji otwiera zbiór rycin z wizerunkami kobiet, które zapisały się na kartach historii Polski (m. in. królowa Jadwiga, Barbara Radziwiłłówna), a  także karty z francuskich katalogów mody (XIX w.) i angielskie ryciny (XVIII, XIX w.), ukazujące w nieco krzywym zwierciadle modne damy. Towarzyszy im pięknie intarsjowany sekretarzyk podróżny (Polska?, 1 ćw. XIX w.) i kasetka podróżna (Polska?, XIX/XX w.). W  gablocie zwracają uwagę oryginalne flakony na perfumy i wody toaletowe, szklane i porcelanowe. Obok nich spotykamy karbownice do włosów  (Polska, pocz. XX w.), srebrne torebki oraz kilka wachlarzy (XIX/XX w.). Najoryginalniejszym z nich jest egzemplarz ozdobiony malowaną scenką rodzajową (bawiące się w parku dzieci warszawskiego bankiera J. Rawicza), autorstwa Józefa Kostrzewskiego (kon. XIX w.).

Są też tutaj elementy dawnego ubioru kobiecego: czarna bluzka, czepek (obydwa z 2 poł. XIX w.) oraz pięknie haftowana jedwabna pończocha, według tradycji, należącą niegdyś do kobiety uznawanej pod koniec XVIII w za najpiękniejszą w Europie - Zofii    z Glavanich Potockiej. Jej portret można zobaczyć w sali portretowej na piętrze budynku głównego.

Militaria

Na ekspozycji zdecydowanie dominuje broń biała, przede wszystkim szable. Broń orientalną reprezentuje szabla o wąskiej i mocno zakrzywionej głowni - persko-turecki szamszir, czyli “lwi ogon”, (XVIII w.). Wschodnich pierwiastków można się doszukać również w  szabli węgierskiej typu “Madonna”  (XVIII w.). Według tradycji spoczywała ona na trumnie naczelnika T. Kościuszki, podczas uroczystości pogrzebowych w Krakowie. Pozostałe szable, to broń regulaminowa różnych armii europejskich (XIX i XX w.).

Wśród nich są modele międzywojennych polskich szabel wojskowych - wz. 1921/22 i wz. 1934, tzw. “Ludwikówka”. Obok szabel, eksponowane są pałasze (XIX w.), używane w armiach europejskich. Inne rodzaje broni białej reprezentowane są przez pojedyncze egzemplarze. Wśród okazów broni azjatyckiej pięknie prezentuje się, wzbudzając jednocześnie grozę swoją zębatą głownią, indyjski miecz Talwar, jak również jednosieczne miecze - tasaki chińskie, o głowniach pokrytych napisami i przedstawieniami figuralnymi. Europejską broń sieczną reprezentuje m. in. miecz półtoraręczny (XVI w.), a także średniowieczny sztylet (XV w.).

Wśród broni drzewcowej warto zwrócić uwagę na oficerski szponton z królewskim monogramem Augusta II Wettina (Saksonia, poł. XVIII w.). Ciekawym przykładem broni, wywodzącym się od narzędzia gospodarskiego, jest sierp bojowy (Niemcy, XVI-XVII w.), stanowiący rzadkość w polskich zbiorach muzealnych.

Broń palna jest reprezentowana mniej licznie, ale z kilkoma interesującymi egzemplarzami. Jedynym przykładem broni orientalnej jest strzelba skałkowa piechoty tureckiej tzw. „Janczarka„ (XVIII/XIX w). Uzbrojenie europejskie, to kilka pistoletów skałkowych (XVIII w.), pistolety kapiszonowe i rewolwer  (poł. XIX w.). Na ekspozycji są również: karabinek kawaleryjski (Belgia?, poł XIX w.) i karabin piechoty francuskiej wz. 1856, obydwa posiadają zamki kapiszonowe. Drugi z zaczepem na lufie umożliwiającym zamocowanie bagnetu. Ten rodzaj broni białej stanowi kolejną część ekspozycji. Prezentowany jest zbiór kilkunastu bagnetów austriackich, francuskich, niemieckich i polskich (XIX/XX w.). Ekspozycję zamyka taraban wojskowy (Polska?, XVIII w.).

Część poświęconą militariom wzbogaca malarstwo i bogata ikonografia. Znajdują się tutaj portrety, anonimowych malarzy, przedstawiające: Grzegorza Antoniego Ogińskiego, hetmana polnego litewskiego (po 1705 r.), Wacława Rzewuskiego, hetmana wielkiego koronnego (2 poł. XIX w.) i jego żony Anny z Lubomirskich Rzewuskiej (poł XVIII w.), obraz nieznanego malarza „Oblężenie miasta” (Holandia?, XVII w.), anonimowy portret Generała Józefa Sowińskiego (Polska, 1 poł XIX w.). Zwraca uwagę rzeźba Friedricha Kuhna - „Józef Sułkowski” (Niemcy, 2 poł. XIX w.). Prezentowany jest zbiór rycin o tematyce militarnej, autorstwa m. in. Bronisława Gembarzewskiego, Stanisława Gepnera i Michała Wodnickiego.

Malarstwo i grafika

Tę część ekspozycji otwiera galeria portretów szlacheckich, anonimowych malarzy (Polska, XVIII, XIX w.). Obok spotykamy interesujący obraz Franciszka Ksawerego Lampiego „Pejzaż fantastyczny” (1 poł. XIX w.). Eksponowany jest również zbiór obrazów, przeważnie anonimowych malarzy flamandzkich i niemieckich  (XVII-XVIII w.), o  tematyce pejzażowej, mitologicznej i rodzajowej. Uwagę zwraca „Portret starca”, wzorowany na malarstwie Rembrandta (XVIII w.). Według tradycji pochodzi on z kolekcji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Orientalnym kolorytem wyróżnia się obraz „Jeźdźcy wschodni” (Niemcy, 1 poł. XVIII w.). Wręcz romantyczny charakter posiada płótno flamandzkiego malarza - Jana de Mompera  „Powrót z  połowu ryb„ (2 poł. XVII w.).  Wśród innych przykładów malarstwa kilka akwarel, autorstwa Nikifora Krynickiego, najwybitniejszego polskiego malarza prymitywisty, w tym portret Jerzego Dunin - Borkowskiego (Krynica, 1962 r.). Ponadto spotykamy liczne grafiki, a  wśród nich: „Jarmark w Polsce” (Prusy?, XVIII/XIX w.), Daniela Chodowieckiego „Admirał Hawser Trunion" (Anglia, 1785 r.), Michała Płońskiego „Portret matki Rembranta”.