Orzełek strzelecki, oznaka na czapkę maciejówkę dla członków Związku Strzeleckiego, ok. 1914 r.

Orzeł mosiężny, cynowany o wymiarach 40x30 mm, bez korony na głowie. Skrzydła orła uniesione do góry, rozpostarte, złożone z 4 warstw piór. Szyja i tułów pokryte piórami. Nogi orła wsparte na tarczy amazonek. Wewnątrz tarczy amazonek, mała stylizowana tarcza amazonek z literą "S" pośrodku .Rogi tarczy zaokrąglone, zakończone rozetkami. Na otoku tarczy widocznych 15 gwoździ. Na stronie odwrotnej orła, w partii środkowej, przylutowany słupek z nakrętka do mocowania orła na czapce.

Józef Piłsudski jako komendant Związków Strzeleckich polecił w 1913 roku Czesławowi Jarnuszkiewiczowi,, przygotowanie projektu, który mógłby służyć jako ozdoba czapek strzeleckich.

Dlaczego Orzeł ten nie ma korony, tak naprawdę nie wiadomo. Być może zadecydowały republikańskie i antymonarchiczne postawy  projektantów  i samego Piłsudskiego.

Może zadecydował jednak przypadek. Jarnuszkiewicz zamówił odlew projektu u znanego grawera Czaplickiego w Krakowie. Wykonał on na podstawie rysunku  (orzeł w koronie wzorowany na orłach z czasów autonomii Kr. Kongresowego) Jarnuszkiewicza wstępny projekt w wosku, który został zaniesiony przez komendanta krakowskiego okręgu Związku Strzeleckiego, Mieczysława Trojanowskiego „Rysia” (pochodził z Krośniewic), do Piłsudskiego dla zatwierdzenia projektu. Okazało się, że w trakcie przenoszenia  od kruchego woskowego modelu odłamała się korona. Trojanowski, obawiając się gniewu Komendanta, nie powiedział mu o tym. Podobno Piłsudski w pośpiechu zatwierdził orła, nie wnikając w szczegóły, a może  jednakbyłemu socjaliście, republikaninowi z przekonań, właśnie orzeł bez korony się spodobał.

6 sierpnia 1914 r.,  z takimi orłami na czapkach, z krakowskich „Oleandrów” w kierunku zaboru rosyjskiego wyruszyła 1 Kompania Kadrowa.  Sam Piłsudski do końca życia nosił do munduru marszałkowskiego maciejówkę z orłem strzeleckim bez korony.

Bibliografia:

Z. Żygulski jun., H. Wielecki, Polski mundur wojskowy, Kraków 1985

H. Gawłowski, Polskie orły wojskowe, Kielce 1991