Ząb Mamuta – prawdopodobnie trzonowy (15 x 27 x 9 cm)

Ząb można oglądać na wystawie stałej, wśród innych eksponatów przyrodniczych oraz archeologicznych. Okaz należał wcześniej do dra Józefa Mniszka Tchórznickiego (1849-1910), ordynatora Szpitala Przemienienia Pańskiego na Pradze, dyrektora Instytutu Szczepienia Ospy w Warszawie. Ząb znaleziono w Bugu koło Kiełpińca w 1890 r.

Mamut Wielki (Mammuthus primigenius) – ssak z rodziny słoniowatych, pojawił się na Ziemi ok. 2 mln lat temu, wyginął w nie do końca wyjaśnionych okolicznościach ok. 8 tys. lat p.n.e. Ewolucja doskonale przystosowała Mamuta do mroźnego klimatu przedpola lądolodu, w jakim przyszło mu żyć. Zwierzę pokryte było rudobrunatnym lub czarnym futrem, długości 20–25 cm, pod którym znajdowała się krótsza, ale gęsta warstwa sierści. Pod skórą ukryta była 8-centymetrowa warstwa tłuszczu, stanowiącego dodatkowy element izolacyjny. Małe uszy zapobiegały odmrożeniom. Odżywiał się roślinnością występującą na rozległych wówczas stepach Europy, Azji i Ameryki Północnej – liśćmi i gałązkami leszczyn oraz grabów, pędami i gałązkami wierzby, olchy, brzozy oraz młodym igliwiem. W żołądkach zachowanych ciał Mamutów odnaleziono również szczątki turzycy, maciejki, żółtych maków alpejskich, gorzkich jaskrów i orchidei. Mamucie pożywienie zawierało bardzo często drobiny piasku, wobec tego natura wyposażyła zwierzę w odpowiednie uzębienie. Ząb Mamuta posiadał wysoką koronę przyrastającą od spodu w miarę zużywania. Dzięki temu na powierzchni żującej tworzył się rodzaj „tarki” z listewek twardego szkliwa. Po całkowitym starciu zęba na jego miejscu wyrastał nowy. Pokarm pobierany był do pyska za pomocą trąby, zakończonej nozdrzami. Za ruchy trąbą odpowiedzialnych było aż 15 tys. mięśni. Mamuty potrafiły przeżyć ponad 60 lat.