Talerz ozdobny, 1916 r., drewno lipowe(?), rzeźbione

Talerz płytki, okrągły o dużym lustrze dna przechodzącym wrębem do kołnierza. Kołnierz płaski, krawędź obrzeżona motywem geometrycznym. Na kołnierzu dookolny napis „NA PAMIATKE NIEPODLEGŁOSCI POLSKI 5-XI-1916”. W lustrze tarcza herbowa z orłem w koronie ujęta w wieniec z ornamentu geometrycznego.

Wydarzenie, które miało miejsce 5 listopada 1916 r. na Zamku Królewskim w Warszawie, określane potocznie „aktem dwóch cesarzy” bądź „aktem 5 listopada” stworzyło całkiem nową rzeczywistość na ziemiach polskich okupowanych przez wojska niemieckie i austro-węgierskie. Wilhelm II oraz Franciszek Józef I kreślili w manifeście dość mglisty plan utworzenia niepodległego państwa polskiego z ziem odebranych Rosji. Bezpośrednim powodem wydania manifestu była chęć zdobycia polskiego rekruta (do połowy 1916 r. armie cesarzy Niemiec i Austro-Węgier poniosły w Wielkiej Wojnie straty sięgające ponad 9 mln zabitych i rannych). Sądzono, iż perspektywa utworzenia państwa polskiego zachęci mieszkańców tych ziem by wstępowali do wojsk państw centralnych. Mimo, iż manifest bardzo niejasno rysował granice przyszłego Królestwa Polskiego i w żaden sposób nie był dokumentem wiążącym, to sprawił, że kwestia odzyskania niepodległości stała się sprawą międzynarodową (wkrótce głos w sprawie polskiej zabrały Włochy, Rosja, USA). Tuż po ogłoszeniu manifestu utworzono armię polską, do której jednak rekruci zgłaszali się niechętnie. Dopiero 12 września 1917 r. Niemcy i Austro-Węgry powołały do życia Radę Regencyjną, która miała sprawować władzę do czasu powołania na tron króla. Nigdy to nie nastąpiło, zaś sama Rada powierzyła 11 listopada 1918 r. władzę wojskową (jeden z podstawowych elementów suwerennego państwa) Józefowi Piłsudskiemu.