W chwili obecnej Kościół katolicki obchodzi przedostatni tydzień Wielkiego Postu - czasu pokuty poprzedzającego Święta Wielkanocne. Cechą charakterystyczną tego okresu jest szczególna pamięć o męce Jezusa Chrystusa dla zbawienia ludzi. Wyjątkową czcią otacza się wizerunek krzyża.

Z tej okazji chcemy Państwu przedstawić znajdujący się w sali "Pasje kolekcjonerskie" Krucyfiks. Został on wykonany w drewnie w nieznanym warsztacie, przypuszczalnie na przełomie XIX i XX w.

Warto zwrócić uwagę, że ramiona krucyfiksu są zwieńczone ażurowymi gałkami o kształcie trójlistnej koniczyny, symbolizującej jedność Syna Bożego z Bogiem Ojcem i Duchem Świętym. Owe gałki są wypełnione motywami krzyża greckiego (równoramiennego) oraz geometrycznymi. Przy złączeniach obu belek umieszczono z czterech stron ornamenty roślinne, również ażurowe. Przedstawiają one prawdopodobnie kolczaste gałęzie cierniowe, oznaczające mękę Jezusa Chrystusa.

Słowo krucyfiks wywodzi się od łacińskich wyrazów crux - krzyż i fixus - umocowany.

Na zdjęciu znajduje się prezentowany na początku bieżącego roku obraz Matki Bożej, a obok Ikona - Jezus Chrystus. Podobnie jak ta maryjna, powstała ona w Rosji, też w XIX w. Została wykonana farbami temperowymi na drewnianej desce i ozdobiona złoceniami.

Typ ikonograficzny ikony Chrystusa to mandylion. Słowo to po grecku należy tłumaczyć jako ręcznik bądź chusta. W teorii sztuki wspomniany termin oznacza przedstawienie oblicza żyjącego Chrystusa, które w cudowny sposób odbiło się na tkaninie. Według legendy panujący w pierwszej połowie I w. n.e. władca królestwa Osroene ze stolicą w Edessie (dzisiejsza wschodnia część Turcji) Abgar V miał ciężko zachorować. W czasie choroby polecił wysłać do Jezusa z Nazaretu malarza, aby sportretował Jego oblicze. Ponieważ wspomnianemu artyście nie udało się wykonać powierzonego mu zadania, Syn Boży przyłożył do swej twarzy lnianą chustę, przez co je utrwalił. Owa chusta została dostarczona na dwór chorego króla, za pomocą której został on uzdrowiony. Właśnie dlatego na przedstawionej ikonie umieszczono wykonany cyrylicą napis „Нерукотворенный шьраз” (czyt. "Nie rukotworiennyj szpaz"), co w wolnym tłumaczeniu oznacza "Nie ludzką ręką uczyniony [wizerunek] Zbawiciela".

Oblicze Jezusa Chrystusa zostało wpisane w nimb krzyżowy, czyli świetlisty otok wokół głowy z zaznaczonym krzyżem. W trzech ramionach krzyża umieszczono greckie litery (od lewej) ω (omega), Ο (omikron) i Ν (ny). Stanowią one nawiązanie do biblijnej frazy z Księgi Wyjścia tłumaczonej na język grecki "Εγω  ειμι ο ωɴ" (czyt. "Ego eimi ho on") - "Ja jestem będący" (por. Wj 3,14 w Biblii Tysiąclecia). Czytając bowiem począwszy od górnego, a potem lewego i prawego ramienia, litery te składają się na określenie "ο ωɴ" (czyt. "ho on") - "Będący". Głowę Zbawiciela ukazano na białej chuście, na której umieszczono wywodzące się z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego skróty "IC" i XC", oznaczające "Iisus Christos".

Więcej informacji o znajdującej się w zbiorach muzeum ikonie przedstawiającej oblicze Jezusa Chrystusa mogą Państwo znaleźć na naszej stronie internetowej, w zakładce Eksponat miesiąca (wrzesień 2011).